Magazyn ISTOTA.info

Joanna Wiśniewska

O sile słów

23 lipca 202423 lipca 2024 Janusz Bończak

Od dawna wiemy, że język jakiego używamy nie tylko wyraża nasze myśli, ale także na nie wpływa. Jest to

Joanna Wiśniewska

Co tu jest chronione?

3 października 202223 lipca 2024 Janusz Bończak

Na stronie Istota.info wierzymy, że słowo ma moc budowania mostów. nie murów.
Tworzymy przestrzeń opartą na empatii, szacunku i odpowiedzialności wobec wszystkich istot ludzkich i pozaludzkich.

Każdy tekst, każde słowo publikowane na tej stronie powstaje z intencją promowania:
💚 solidarności międzygatunkowej i międzyludzkiej 💚 świadomości ekologicznej i społecznej 💚 kultury niekrzywdzenia i współodczuwania.

Istota.info jesteśmy przestrzenią wspólnej odpowiedzialności i współtworzenia dobrych relacji i mądrych wyborów.

At Istota.info, we believe that words have the power to build bridges, not walls.
We create a space rooted in empathy, respect, and responsibility toward all beings human and non-human alike.

Every article, every word published on this site is written with the intention of promoting:
💚 interspecies and human solidarity
💚 ecological and social awareness
💚 a culture of non-harm and shared feeling.

Istota.info is a space of shared responsibility, a place for co-creating good relationships and wise choices.

Weganizm to sposób życia, który szanuje wszystkie czujące istoty i pokazuje, że wszystko jest ze sobą połączone.
Każda istota, która czuje, zasługuje na troskę i ochronę – niezależnie od gatunku.
Weganizm pomaga ograniczyć cierpienie zwierząt i szkody dla planety. To wybór dla lepszej przyszłości.
Nie chcemy używać zwierząt jako rzeczy, jedzenia ani produktów. One nie są naszym narzędziem.
Ważne są dla nas dobro, sprawiedliwość, empatia i świadomość wpływu naszych wyborów.
Wierzymy w współczucie, solidarność i siostrzeństwo z innymi czującymi istotami – ludźmi i zwierzętami.
Znamy trudności, ale wierzymy, że zmiana jest możliwa – krok po kroku.
Nie zgadzamy się na manipulacje, które odbierają zwierzętom ich godność i prawa.
Każdy może próbować żyć bardziej wegańsko – na swój sposób, w swoim tempie. Każdy krok się liczy.
Nie jesteśmy ruchem politycznym, ale chcemy łączyć ludzi ponad podziałami.
Zachęcamy duchowość i religie do spojrzenia na zwierzęta z miłością i troską.
Ufamy nauce, ale nie takiej, która krzywdzi istoty żywe lub niszczy środowisko.
Weganizm to i rozum, i serce. Chcemy rozmawiać, współpracować i budować świat oparty na wartościach.

VEGAN MANIFESTO 2025
Veganism is a way of life that respects all sentient beings and shows that everything is interconnected.
Every being that feels deserves care and protection – regardless of species.
Veganism helps to reduce the suffering of animals and the harm done to the planet. It is a choice for a better future.
We do not want to use animals as things, food, or products. They are not our tools.
What matters to us are goodness, justice, empathy, and awareness of the impact of our choices.
We believe in compassion, solidarity, and sisterhood with other sentient beings – both human and non-human.
We recognize the difficulties, but we believe that change is possible – step by step.
We do not accept manipulations that strip animals of their dignity and rights.
Everyone can try to live more vegan – in their own way, at their own pace. Every step matters.
We are not a political movement, but we want to bring people together beyond divisions.
We encourage spirituality and religions to look at animals with love and care.
We trust science, but not the kind that harms living beings or destroys the environment.
Veganism is both reason and heart. We want to talk, cooperate, and build a world based on values.

„Urząd rzeczniczy to istotny krok w kierunku prawnego uznania podmiotowości zwierząt. Dziś zwierzęta, które z jednej strony nie są rzeczami (jak stanowi wprost art. 1 ust. 1 Ustawy o ochronie zwierząt), a z drugiej nie mają podmiotowości prawnej, pozostają w zawieszeniu, jeśli chodzi o ich status prawny”.
mec. Karolina Kuszlewicz

„Rzecznik praw zwierząt czy też ogólnopolski inspektorat praw zwierząt musiałby być instytucją niezależną od Inspekcji Weterynaryjnej, od parlamentu czy rządu. Generalnie od wszelkich instytucji, które patrzą na zwierzęta nie z punktu etyczno-moralnego, tylko jako produkt, rzecz, którą się np. handluje
w celach konsumpcyjnych”.
Prezes TOZ RP Wojciech Muża

Oczywiście ta osoba powinna być weganinem, bo to zmienia perspektywę i podejście do zwierząt jako właśnie do produktów. Myślę, że byłoby rażącą sprzecznością, gdyby rzecznik ochrony zwierząt je konsumował”.
Szef Fundacji Viva Akcja dla Zwierząt Cezary Wyszyński

💚💚💚

Anna Spurek, Dyrektorka Generalna Green REV Institute: – Przeprojektowanie systemu żywności to zadanie na teraz. Sektor hodowlany to motor nierówności i braku bezpieczeństwa żywnościowego i żywności. Półki pełne mięsa i nabiału warto zestawić z głodem i ubóstwem. Dania już wprowadza polityki dla przebudowy systemu do systemu roślinnego, pytanie co z Polską Panie Ministrze Siekierski, Premierze Tusku, Ministro Leszczyno, Ministro Hennig- Kloska?

💚💚💚

Anna Spurek,
COO Green REV Institute:
– Aktywizm systemowy dla zmiany i naprawy systemu żywności to dzisiaj must w działaniach klimatycznych. Czas, żeby młode osoby mówiły sprawdzam rządzącym, pukały do drzwi gabinetów w Brukseli i skutecznie wykorzystywały narzędzia partycypacji dla transformacji systemu żywności. Tematyka systemu żywności i rolnictwa jest bardzo szeroka, w ramach Youth Climate Lab koncentrujemy się na deforestacji, której przyczyną jest rolnictwo zwierzęce, prawie do dostępu do wegańskich posiłków oraz problemie marnowania żywności.

💚💚💚

Morgan Janowicz,
Koordynatorka ds. Partnerstwa REV:
– Roślinne szkoły to nie tylko projekt REV ale to nasza misja i element strategii naprawy systemu żywności. Jako reprezentantka Gen Z wiem, że odpowiedzialność za naprawę systemu żywności to odpowiedzialność instytucji, przemysłu, rządów, samorządów, szkół… i mocna, silna edukacja klimatyczna.

💚💚💚

Julia Sawka – Kluczowe jest także zrozumienie potęgi naszych wyborów jako siły zmiany. Nie marnuj – kupuj odpowiedzialnie to manifest troski o naszą planetę i przyszłe pokolenia. Wspólnie budujemy społeczeństwo świadome, gotowe podejmować decyzje, mające na uwadze ekologię, etykę i zrównoważony rozwój. W ramach Youth Climate Lab skupiamy się na kampaniach społecznych, które inspirują do pozytywnych zmian.

Zmiany klimatyczne zachodzą zbyt szybko. fakty, źródła i dowody z całego świata
Temperatura rośnie szybciej,
niż przewidywano
Co się dzieje: Średnia globalna temperatura wzrosła już o ponad 1,2°C względem epoki przedprzemysłowej.
Gdzie to widać:
Europa: w 2023 i 2024 roku Europa notowała rekordowe fale upałów (np. Grecja, Hiszpania, Włochy).
Kanada i USA: rekordowe temperatury połączone z suszami i pożarami (np. Kolumbia Brytyjska, Kalifornia).
Indie, Pakistan: fale upałów przekraczające 50°C i powodujące dziesiątki tysięcy zgonów w ostatnich latach.
Źródła:
NASA GISTEMP – data.giss.nasa.gov/gistemp
NOAA – ncei.noaa.govCO₂ i gazy cieplarniane
w atmosferze rosną błyskawicznie
Co się dzieje: Stężenie CO₂ przekroczyło 420 ppm – najwyżej od co najmniej 3 mln lat. Zmiana tempa: 100 razy szybciej niż w naturalnych cyklach klimatycznych.
Gdzie to widać:
Miasta: duże emisje w obszarach metropolitalnych (np. Szanghaj, Delhi, Nowy Jork, Warszawa).
Regiony przemysłowe: emisje metanu z kopalń (Chiny, Australia) i rolnictwa przemysłowego (Brazylia, USA).
Źródła:
NOAA – gml.noaa.gov/ccgg/trends
Keeling Curve – keelingcurve.ucsd.eduLód znika – oceany rosną
Co się dzieje: Lód morski Arktyki kurczy się o ponad 13% na dekadę. Lodowce w Himalajach, Andach i Alpach znikają. Topnienie Grenlandii i Antarktydy podnosi poziom oceanów.
Gdzie to widać:
Arktyka: Przejście Północno-Zachodnie zaczyna być żeglowne latem.
Antarktyda Zachodnia: niestabilność lodowca Thwaites zagraża gwałtownemu podniesieniu poziomu mórz.
Alpy, Tatry, Karpaty: lokalne lodowce i jęzory śnieżne cofają się lub zniknęły całkowicie.
Źródła:
NSIDC – nsidc.org
ESA Climate – climate.esa.intEkstremalne zjawiska pogodowe
Co się dzieje: Zmiany klimatyczne zwiększają intensywność i częstotliwość ekstremalnych zjawisk: susze, powodzie, burze, huragany, pożary.
Gdzie to widać:
Australia: megapożary 2019–2020 spaliły ponad 10 mln ha i zabiły setki milionów zwierząt.
Niemcy: katastrofalne powodzie w dolinie Ahr (2021).
Afryka Wschodnia: długotrwała susza, głód, migracje.
Polska: wzrost liczby gwałtownych burz, lokalne podtopienia i tzw. „komórki burzowe” coraz silniejsze.
Źródła:
WMO – public.wmo.int
EM-DAT – emdat.beUtrata siedlisk i migracje gatunków
Co się dzieje: Gatunki przenoszą się w stronę biegunów i wyższych wysokości. Ekosystemy się rozpadają, łąki alpejskie i rafy koralowe wymierają.
Gdzie to widać:
Wielka Rafa Koralowa (Australia): ponad 90% koralowców doświadczyło wybielania termicznego.
Amazonia i Kongo: lasy przestają pochłaniać węgiel – zaczynają go emitować.
Polska: nowe gatunki owadów i ptaków, przesunięcia pór kwitnienia i migracji.
Źródła:
IPBES – ipbes.net/global-assessment
WWF – livingplanet.panda.orgPrzekraczane są punkty krytyczne
Co się dzieje: System klimatyczny wchodzi w fazy niestabilności, z których nie da się już wycofać (np. topnienie wiecznej zmarzliny, zanik lasów tropikalnych, osłabienie prądów oceanicznych).
Gdzie to widać:
Syberia i Alaska: topniejąca zmarzlina emituje metan – potężny gaz cieplarniany.
Amazonia: części regionu przeszły w tryb „netto emiter” CO₂.
Atlantyk: prądy oceaniczne AMOC (m.in. Golfstrom) słabną – grozi to Europie ogromnym zaburzeniem klimatu.
Źródła:
Nature (Lenton et al., 2019) – nature.com/articles/d41586-019-03595-0
PIK – pik-potsdam.deNauka jest zgodna – klimat zmienia się
z winy człowieka
Co się dzieje: Praktycznie cała nauka potwierdza, że zmiany są szybkie, głębokie i napędzane głównie przez spalanie paliw kopalnych, wylesianie i przemysł.
Gdzie to widać:
We wszystkich raportach IPCC od 1990 roku, a zwłaszcza w AR6 (2023), potwierdzono:
„Nie ma żadnych wątpliwości, że działalność człowieka doprowadziła do ocieplenia atmosfery, oceanów i lądów”.
W recenzowanych badaniach ponad 99% publikacji naukowych mówi to samo.
Źródła:
IPCC – ipcc.ch/report/ar6/syr
Cook et al. – iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/8/2/024024Podsumowanie: To nie przyszłość. To teraźniejszość.
Zmiany klimatyczne nie dzieją się gdzieś daleko. Ich skutki są widoczne w Polsce, w Europie, w Twoim ogrodzie, na Twoim targu, w Twoim kalendarzu rolniczym i w planie miasta. To już nie jest temat wyłącznie naukowy – to temat życia i śmierci, przyszłości i teraźniejszości, wspólnoty i odpowiedzialności.
Oprac. jb

💚💚💚

Musimy przewartościować nasze podejście do zwierząt i otaczającej nas przyrody i zrozumieć, że stanowimy obecnie największe zagrożenie dla tej planety i jej zwierzęcych mieszkańców. I powinniśmy zrobić to nie ze strachu o własne zdrowie lub życie, przyszłość swoich bliskich czy gatunku ludzkiego – powinniśmy to zrobić z poczucia przyzwoitości i szacunku. Nie da się uczciwie walczyć o prawa i ich egzekwowanie w kwestii sprawiedliwości społecznej i jednocześnie tolerować czy czynnie uczestniczyć w gigantycznej opresji wobec dziesiątek miliardów zwierząt pozaludzkich.
Monika Kohut – weganka, abolicjonistka zwierzęca, aktywistka, feministka. Działa aktywnie na rzecz równości wszystkich istot żyjących.

💚💚💚

Na dziś wiemy jedno, że nie ma nakazu jedzenia mięsa w Kościele, ani nie ma zakazu jego jedzenia. A miejscem, gdzie podejmujemy takie decyzje jest nasze sumienie. I wrażliwość tego sumienia mówi nam, którą opcję należy/można wybrać z licznych propozycji diet. Każdy ma prawo do swoich wyborów. Nie narzucamy go instytucjonalnie.
Od zawsze w Kościele są praktykowane posty. A klasyczny post chrześcijański to po prostu niejedzenie mięsa i w naszej tradycji chrześcijańskiej od zawsze nie jemy mięsa np. w piątki.
To pokazuje, że od wieków w naszej refleksji był, jak można powiedzieć, wyrzut sumienia, że jednak jemy zwierzęta.
O. Stanisław Jaromi OFMConv.
Wywiad pt. „Nowe przymierze z przyrodą?”

💚💚💚

„Zwróćmy również uwagę na etyczny aspekt dokarmiania. Niewiele osób jest świadomych, że pożywienie zostaje wyrzucane jako przynęta w bezpośrednim otoczeniu stanowisk strzeleckich, tak zwanych ambonek.
Głodne zwierzęta same pojawiają się na linii strzału, co czyni z aktu polowania egzekucję. Zabijanie zwierząt w pobliżu ambon ukazuje rzeczywisty obraz myśliwych i ich tak zwaną miłość do przyrody.
„Etyczne potępienie myślistwa”
Dariusz Dąbek – dr nauk humanistycznych, filozof, logik, trener mediacji,
negocjator.
💚💚💚

„Nurt ekofeminizmu, obszernie zajmujący się problemem męskiej dominacji zarówno w stosunku do kobiet, jak i środowiska naturalnego, zwrócił uwagę na patriarchalne korzenie elementów kultury myśliwskiej. Myślistwo rekreacyjne, które często prezentowane jest przez samych uczestników jako sport lub równa walka, to w istocie forma jednostronnej agresji, gwałt na przeciwniku, który nie wyraził zgody na udział w zmaganiach. W tej morderczej odsłonie biofilii myśliwy – stalker („romantyczny gwałciciel”) jest przekonany, iż jego ofiara sama sprowokowała go do ataku i ponosi winę zaswój los. Zgrzeszyła pięknem, a więc musi ponieść zasłużoną karę”.
„Etyczne potępienie myślistwa”
Dariusz Jedzok – absolwent Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego.
💚💚💚

„Dla społeczności myśliwych całe to zło jest legitymizowane przez moralność łowiecką, która jest złą moralnością, tak jak moralność grupy przestępczej czy moralność kanibali. Społeczne hominidy jako ssaki świadome sprawstwa swojego i innych są skazane na moralność – żadna ludzka grupa nie może się utrzymać przez współdziałanie członków bez przestrzegania wzajemności i wspólnej wartości czy celu”.
„Etyczne potępienie myślistwa”
Andrzej Elżanowski – prof. dr hab. w zakresie nauk biologicznych.
💚💚💚

„Zabijanie zwierząt towarzyszyło ludzkości w toku filogenezy. Człowiek zabijał, żeby przeżyć, szczególnie w okresie lodowcowym, kiedy trudno było o pokarm roślinny. Zabijał także, czyniąc ofiary, jednakże nie było to
zabijanie dla przyjemności. Co więcej, szanse zwierzęcia i człowieka w walce były bardziej wyrównane. Już we wczesnym średniowieczu na terenie Europy myślistwo stało się mało ważnym aspektem gospodarki, a w czasach współczesnych – wyspecjalizowanych hodowli – jest wręcz zbędne.
Jednak istnieje, i to dla zupełnie innych celów”.
„Etyczne potępienie myślistwa”
Honorata Korpikiewicz – prof. dr hab. w dyscyplinie: filozofia.
💚💚💚

„Przyjąć można więc, że prawidłowe jest potoczne znaczenie słowa „myślistwo”, oznaczające pozbawienie zwierząt życia w wyniku polowań. Myślistwo rekreacyjne to natomiast myślistwo, w którym głównym – a często wręcz jedynym – celem jest patologicznie rozumiana „rekreacja” – pozbawianie zwierząt życia nie w związku z jakąś formą zagrożenia, nawet nie dla mięsa, ale przede wszystkim dla satysfakcji myśliwego. Zabijanie zwierzątjako forma relaksu, przyjemności”.
„Etyczne potępienie myślistwa”
Tomasz Cyrol – adwokat, dr nauk prawnych.
💚💚💚

„Odwołajmy się najpierw do zasady: „Nie zabijaj” ze starotestamentowego Dekalogu, która w wersji oryginalnej zakazuje mordowania – czyli zabierania życia niewinnym – tym, którzy nic złego nam nie uczynili, tym, którzy nie mają winy w sobie i są zbyt słabi, aby bronić samych siebie.
Mój adwersarz mógłby w tym wypadku powiedzieć, że zakaz ten dotyczy wyłącznie relacji międzyludzkich. Należy zadać pytanie – dlaczego na obecnym, wysokim poziomie wiedzy neurobiologicznej i rozwiniętej świadomości moralnej musimy tak wąsko interpretować tę zasadę? Dlaczego
kategorią „niewinnych” powinniśmy nadal obejmować wyłącznie przedstawicieli gatunku Homo sapiens i nikogo więcej? Z etycznego punktu widzenia, kategoria „niewinnych” jest zakresowo szersza i wykracza poza przynależność do jednego gatunku”.
„Etyczne potępienie myślistwa” –
dr hab. Dorota Probucka, prof. UP.
💚💚💚

„Ludzie nie dostrzegają lub nie chcą dostrzegać cierpienia zwierząt hodowlanych. Nie widzą, co się dzieje ze zwierzętami hodowanymi na mięso. Jak wygląda produkcja mleka. Ja staram się im to uświadomić”.
red. TOK FM, Ewa Podolska
💚💚💚
„Termin „zwierzęta” powinien zostać porzucony w rozważaniach etycznych. Jako kategoria systematyki biologicznej jest zbyt szeroki, żeby można było go sensownie używać w kontekście etyki. Jest mi z tym określeniem coraz bardziej niewygodnie i gorączkowo zaczynam szukać sposobu, żeby go nie stosować w podobnych rozważaniach.
Dariusz Gzyra
💚💚💚
„Strzelanie dla przyjemności do zwierząt jest patologią, to powiedzmy sobie wprost. Rozumiem łowiectwo, gdy istnieją istotne pilne powody, ale tym powinni zająć się fachowcy, a nie osoby, które idą do lasu jak na zawody sportowe czy do parku rozrywki z wypasionym sprzętem do zabijania”.
O. Stanisław Jaromi OFM CONV.
💚💚💚

Kultura Wykluczenia? – Joanna Hańderek

Istota – Janusz Bończak

Opowiadania dla Ciebie

Smart Villages. Smart Suburbs in City

Sport i Zdrowie – Jacek Bator

Rodzeństwo

ekofeministyczna rubryka Suri Stawickiej

Fundacja Przyjaciele konia Petrusa

Aktualności

Green REV Institute

Dariusz Jacek Bednarczyk, Poezja

Barbara Niedźwiedzka – OpowiedzZwierze.pl

Komentarze

Ekologia Chrześcijańska

Abolicjonistyczny aktywizm prozwierzęcy – Katarzyna Kolbuch

Agata Miętus. Korespondentka z Bratysławy

Joanna Wiśniewska – Zoolidarité

Poezja

Wywiady

Rodzeństwo

Recenzje

Etyka i myślistwo – Dorota Probucka