Siostra kura

Prawa kobiet kształtowały się przez cały XX wiek, od praw wyborczych, przez prawa do pracy, równych płac, podmiotowego traktowania, bezpieczeństwa, praw do posiadania siebie samej. We współczesnym świecie zachodniej kultury jest już oczywistym, że kobieta nie jest użytecznym meblem, czy inkubatorem spełniającym jedną podstawową rolę narzuconą jej przez tradycję i społeczeństwo. Prawa kobiet, prawa człowieka stały się punktem wyjścia by popatrzeć nie tylko na siebie, własne problemy, ale również by dostrzec do, co pozagatunkowe. Siostrzeństwo między kobietami przybrało wymiary siostrzeństwa międzygatunkowego. Dlatego właśnie wiele aktywistek walczących o prawa kobiet równocześnie walczy o siostry krowy, kury czy świnie. Zniewolenie, przemoc, tortury, gwałt i zabójstwo niezależnie od tego kim jesteśmy i jakie jest nasze życie oznacza zawsze ten sam koszmar.

Daty związane z uzyskaniem praw wyborczych (28 listopada 1918 to święto polskiej demokracji) to najlepszy moment by popatrzeć na prawa wszystkich sentientów, wszystkich istot ludzkich i pozaludzkich. Ten moment, kiedy otwierają się drzwi do podmiotowego traktowania kobiety, kiedy uzyskując prawa wyborcze staje się ona pełnoprawną obywatelką, jest też dobrym momentem by zapytać dlaczego te drzwi podmiotowości nie otwarły się szerzej. Prawa wyborcze kobiet, prawa do równego traktowania, do wolności od cierpienia i przemocy domowej to również zobowiązanie by mówić o prawach samic wszystkich gatunków.

Siostrzeństwo międzygatunkowe to świadomość, że moje ciało jak i ciało innej istoty żyjącej i czującej ma te same prawa: do nieodczuwania bólu, do wolnego życia, do spełniania swoich potrzeb i możliwości. Żadna z nas, niezależnie do tego czy jest krową, kurą, suką, czy kocicą, sarną, niezależnie od tego do jakiego gatunku przynależy, nie może być sprowadzana do roli rzeczy. Tutaj nie ma miejsca na negocjacje i opowieści, że człowiek jest innym rodzajem stworzenia. Cierpienie jest zawsze takie samo, śmierć ma zawsze to samo oblicze, zmuszanie do rozrodu, zamykanie w klatkach, transport w koszmarnych warunkach, odbieranie dzieci ta wieczna Treblinka istot pozaludzkich jest tak samo naszym zobowiązaniem do walki o równość, jak uprzedmiotowienie czy terror wobec istot ludzkich. Rozszerzenie praw i podmiotowości najpierw na kobiety, dzieci, wszystkie klasy społeczne może stać się procesem wolności.

Skoro nauczyliśmy się patrzeć na kobietę jako na istotę, której przysługują prawa do bycia sobą, bycia niezależnym podmiotem, to może czas wreszcie by tę lekcję odrobić w stosunku do krowy czy łani? Jeżeli szowinizm stał się synonimem złego myślenia i traktowania to może czas by szowinizm gatunkowy stał się synonimem przeszłego niemoralnego życia człowieka? Jeśli kobiety mają już prawo do realizacji swoich karier, mówienia o własnych potrzebach, to może czas nauczyć się myśleć o innych żeńskich podmiotach jako wartościowych i pełnoprawnych?

28 listopada – rocznica uzyskania praw wyborczych przez kobiety. Z tej okazji życzę zatem i sobie i wszystkim siostrom byśmy miały zawsze głos, by nikt za nas nie mówił co potrzebujemy, czego pragniemy, by nikt nas nigdy już nie zmuszał, co mamy robić i gdzie przebywać. Bądźmy wolne i od przemocy domowej i od hodowli wielkopołaciowej, bądźmy niezależne i wobec dominacji tradycjonalistycznych męskocentrycznych narracji jak i od rzeźni. Bądźmy sobą niezależnie od tego kim jesteśmy i jakie jesteśmy. Bo pięknie jest być kobietą, krową, kurą czy suką. Tylko niech nam wreszcie dadzą normlanie żyć – tak jak my chcemy. Niech tylko usłyszą nasz głos.

Tekst dr hab. prof. UJ Joanna Hańderek, fot., ilustracja Janusz Bończak “Istota”, Pixabay.

Dr hab. prof. UJ Joanna Hańderek, wykładowczyni w Instytucie Filozofii UJ. Zajmuje się filozofią kultury i filozofią współczesności. Od 2013 roku organizuje cykl wykładów i spotkań poświęconych różnym formom dyskryminacji społecznych „Kultura wykluczenia?”. Współredaktorka kwartalnika popularnonaukowego „Racje”, członkini Towarzystwa Humanistycznego, Akademickiego Stowarzyszenia przeciwko Myślistwu Rekreacyjnemu, Kongresu Świeckości, członkini rady głównej Kongresu Kobiet. Z kotką na kolanach pisze filozoficznego bloga https://handerekjoanna.wordpress.com

Wspieraj Istotę – wpłać datek. Ogłoś się na łamach naszej strony.