Dzisiaj światowy dzień przeciwko handlowi ludźmi

Udomowienie, z taką dumą prezentujemy udomowione okazy zwierząt, posłuszne naszym rozkazom, podporządkowane w pełni. Są zwierzęta, które bez naszej woli i pomocy same już nie przetrwają na wolności. Udomowienie to nasza duma. Oto udało nam się zapanować nad światem, zwierzę z dzikiego kura stało się potulną kurą, którą można złapać za nogi i zawlec do niszczarki, która potnie ją na kawałki. Z dzika żyjącego w lesie stało się świnią zamkniętą w klatce, która nie może nawet dotknąć swoim małych. Z wilka stało się naszym psem, któremu nie wolno szczekać o każdej porze, bo przecież musimy się wyspać, swobodnie rozmnażać, bo przecież potrzebujemy, żeby miało słodki pyszczek przypominający niemowlę. Zwierzęta stały się naszymi doskonałymi niewolnikami i jak pokazał Charles Patterson w ten sposób przeszkoliliśmy się w zniewoleniu i zarządzaniu ciałem, jak i świadomością innych ludzi. Udomowienie stało się katastrofą dla świata – dla wszystkich tych zwierząt ludzkich i pozaludzkich, które nie zdołały nam uciec czy zawalczyć o swoje prawa.

Dzisiaj światowy dzień przeciwko handlowi ludźmi, ważna kartka w naszym kalendarzu. Warto się zatem zastanowić co rządzi naszym postępowaniem i naszym myśleniem, dlaczego ciągle jest nam obojętna krzywda drugiego zwierzęcia ludzkiego jak i pozaludzkiego, dlaczego wolimy milczeć niż mówić i walczyć o wolność brutalnie wykorzystywanych i uprzedmiotowianych istnień.

Zniewolenie człowieka to szerszy projekt, pogwałcenia praw do autonomii i decydowania o sobie jakie człowiek konsekwentnie wprowadza w świat odkąd tylko rozwinął osiadły tryb życia. Posiadanie ziemi, stało się również posiadaniem zwierzęcia i drugiego człowieka. Od razu też zaczęło wiązać się z przemocą i nienawiścią. Znakowanie, wiązanie, ograniczanie ruchów, okaleczanie, kastrowanie, bicie, zmuszanie do pracy ponad siły, gwałcenie, mordowanie – tego doświadczają zwierzęta jak i ludzie zaszeregowani jako gorszy gatunek, jako nic nie znaczące istnienie. Niewolnika można tak samo jak zwierzę usunąć, zutylizować, pozbyć się gdy tylko straci on swoją przydatność. I nie jest to odległy, historyczny proceder. We współczesnych hodowlach i rzeźniach zwierzęta doświadczają codziennej gehenny tylko po to, by posłużyć nam jako zaprojektowany przez nas towar. To samo dzieje się z ludźmi porywanymi i zmuszanym do niewolniczej pracy czy prostytucji. Na czerwonym rynku handel niewolnikami kwitnie. Często są to ludzie uciekający przed wojną czy zmianami klimatycznymi (uchodźcy są najbardziej narażoną grupą na zniewolenie), czy osoby żyjące w skrajnym ubóstwie (osoby w kryzysie bezdomności jak i żyjące w slumsach często padają ofiarą handlu ludźmi).

Zniewolenie to praktyka nie tylko odzierająca z godności, ale również budująca podziały pomiędzy światem możliwości i życia, a wegetacją i walką o przeżycie. Stygmatyzacja zwierząt ludzkich jak i pozaludzkich prowadzi najpierw do naszej obojętności: „to tylko zwierzę”, „to tylko kolorowy”, „to tylko Żyd” a potem do wypierania problemu. Praktyka zniewolenia, obecna po dziś dzień żywi się naszą hipokryzją, odwracaniem spojrzenia, od tego, co uznajemy za margines i wynaturzenie. Wolimy nie widzieć, wolimy żyć swoim życiem, niż zadać sobie pytanie: kto wykonał dany produkt, jakie życie zostało zmarnowane i zabite żebym mógł/mogła zjeść mój obiad. W zniewoleniu człowiek i zwierzę nie tylko dzieli wspólny los ale i wspólną kondycję. Przepaść pomiędzy człowiekiem i zwierzęciem jak i pomiędzy katem i ofiarą jest wprost proporcjonalna do ideologii wyższości, wyzysku i przemocy.” To „tylko” krowa, pies, świnia, to „tylko” migrant, inny, obcy, wyznacza podział na tych, których obowiązuje podmiotowość i tych, którym odebrano wszystko.

A gdyby tak raz odwrócić strukturę i powiedzieć: to aż krowa, to aż pies, to aż świnia? Może i dla drugiego człowieka otwarłoby się inne traktowanie?…

Tekst dr hab. prof. UJ Joanna Hańderek,

dr hab. prof. UJ Joanna Hańderek, wykładowczyni w Instytucie Filozofii UJ. Zajmuje się filozofią kultury i filozofią współczesności. Od 2013 roku organizuje cykl wykładów i spotkań poświęconych różnym formom dyskryminacji społecznych „Kultura wykluczenia?”. Współredaktorka kwartalnika popularnonaukowego „Racje”, członkini Towarzystwa Humanistycznego, Akademickiego Stowarzyszenia przeciwko Myślistwu Rekreacyjnemu, Kongresu Świeckości, członkini rady głównej Kongresu Kobiet. Z kotką na kolanach pisze filozoficznego bloga https://handerekjoanna.wordpress.com

Wspieraj Istotę – wpłać datek. Ogłoś się na łamach naszej strony.